[FIA/MA1: Tóm tắt kiến thức] Lesson 4: Management responsibility and performance measurement (Trách nhiệm quản lý và đo lường hiệu suất)

Ở chương này, SAPP sẽ giới thiệu các khái niệm về trung tâm chi phí, trung tâm lợi nhuận và trung tâm đầu tư, đồng thời, đề cập đến một số các biện pháp đo lường hiệu suất phù hợp với từng trung tâm.

I. Mục tiêu

• Giải thích và minh họa khái niệm trung tâm chi phí (cost centres); trung tâm lợi nhuận (profit centres); trung tâm đầu tư (investment centres)
• Mô tả và áp dụng các biện pháp đo lường hiệu suất phù hợp với trung tâm chi phí, trung tâm lợi nhuận và các trung tâm đầu tư

II. Nội dung

1. Trung tâm trách nhiệm (Responsibility centres)

2. Đo lường hiệu suất (Performance measurement)

Đo lường hiệu suất nhằm mục đích xác định mức độ hiệu quả của các công việc hoặc hiệu quả làm việc của nhân viên liên quan đến hoạt động đã được lên kế hoạch.

2.1. Đo lường hiệu suất cho trung tâm chi phí

Ví dụ:

X Co sản xuất ba sản phẩm (A, B và C) tại một trong những trung tâm chi phí sản xuất của nó. Dự kiến mỗi giờ lao động trực tiếp sản xuất được 10 đơn vị sản phẩm A, 25 đơn vị sản phẩm B và 20 đơn vị sản phẩm C. Do đó, giờ tiêu chuẩn cho sản phẩm A là 10 đơn vị, sản phẩm B là 25 đơn vị và sản phẩm C là 20 đơn vị.

Số lượng sản xuất dự kiến theo ngân sách của ba sản phẩm (A, B và C) trong kỳ 1 là:

• Sản phẩm A – 12,400 đơn vị đầu ra
• Sản phẩm B – 10,000 đơn vị đầu ra
• Sản phẩm C – 18,500 đơn vị đầu ra

Trong kỳ 1, sản lượng sản xuất thực tế của ba sản phẩm là:

• Sản phẩm A – 13,300 đơn vị đầu ra
• Sản phẩm B – 9,600 đơn vị đầu ra
• Sản phẩm C – 18,000 đơn vị đầu ra

Tổng số giờ lao động trực tiếp trong giai đoạn 1 là 2.430 giờ

Câu hỏi:

a) Tổng số giờ lao động trực tiếp trong dự toán cho giai đoạn 1 trong trung tâm chi phí, dựa trên dữ liệu giờ chuẩn ở trên là bao nhiêu?

b) Tổng số giờ lao động trực tiếp cho sản lượng sản xuất thực tế trong giai đoạn 1 có thể là bao nhiêu?

c) Tính các chỉ số hiệu suất, mức sử dụng công suất và số lượng sản xuất

Bài giải:

a)

Số giờ lao động trực tiếp trong ngân sách: 1,240 + 400 + 925 = 2,565 giờ

• Sản phẩm A: 12,400 (đơn vị đầu ra) ÷ 10 (đơn vị mỗi giờ sản xuất được) = 1,240 giờ

• Sản phẩm B: 10,000 (đơn vị đầu ra) ÷ 25 (đơn vị mỗi giờ sản xuất được) = 400 giờ

• Sản phẩm C: 18,500 (đơn vị đầu ra) ÷ 20 (đơn vị mỗi giờ sản xuất được) = 925 giờ

b)

Số giờ lao động trực tiếp dự kiến trên thực tế: 2,614 giờ

• Sản phẩm A: 13,300 (đơn vị đầu ra) ÷ 10 (đơn vị mỗi giờ sản xuất được) = 1,330 giờ

• Sản phẩm B: 9,600 (đơn vị đầu ra) ÷ 25 (đơn vị mỗi giờ sản xuất được) = 384 giờ

• Sản phẩm C: 18,000 (đơn vị đầu ra) ÷ 20 (đơn vị mỗi giờ sản xuất được) = 900 giờ

c)

• Hiệu suất: 2,614 (số giờ lao động trực tiếp dự kiến trên thực tế) ÷ 2,430 (tổng số giờ lao động trực tiếp trong giai đoạn 1) × 100% = 107.6%
• Mức sử dụng công suất: 2,430 (tổng số giờ lao động trực tiếp trong giai đoạn 1) ÷ 2,565 (tổng số giờ lao động trực tiếp theo ngân sách) × 100 = 94.7%
• Số lượng sản xuất: 2,614 (số giờ lao động trực tiếp dự kiến trên thực tế) ÷ 2,565 (tổng số giờ lao động trực tiếp theo ngân sách) × 100% = 101.9%

Từ các tỷ lệ trên có thể thấy, sản lượng thực tế tính theo giờ lao động trực tiếp dự kiến cao hơn ngân sách 1,9% 

Hoạt động sản xuất vượt ngân sách vẫn diễn ra mặc dù việc sử dụng công suất chỉ đạt 94,7% so với mức sử dụng ngân sách. Điều này là do hiệu suất lao động trực tiếp tốt hơn 7,6% so với dự kiến, tức là cần ít giờ hơn dự kiến để tạo ra sản lượng thực tế.

Mối quan hệ giữa ba tỷ lệ có thể được biểu thị như sau:

2.2. Đo lường hiệu suất cho trung tâm lợi nhuận

Ví dụ:

Báo cáo tài chính của doanh nghiệp có các thông tin như sau:

Ta có:

• Biên lợi nhuận gộp: (1,000,000 ÷ 1,800,000) x 100 = 55%
• Biên lợi nhuận hoạt động: (800,000 ÷ 1,800,000) x 100 = 44%
• Biên lợi nhuận ròng: (560,000 ÷ 1,800,000) x 100 = 31%
• Tổng chi phí hoạt động trên doanh thu: [(800,000 + 120,000 + 80,000) ÷ 1,800,000] x 100 = 55%

2.3. Đo lường hiệu suất cho trung tâm đầu tư

Ví dụ:

Công ty có các thông tin như sau:

• Tỷ lệ hoàn vốn sử dụng: (680,000 ÷ 4,000,000) x 100 = 17%
• Thu nhập thặng dư: 680,000 – 4,000,000 x 6% = $440,000
• Tỷ lệ vòng quay tổng tài sản: (1,000,000 ÷ 4,000,000) x 100 = 25%

Author: Suong Nguyen

Reviewed by: Duy Anh Nguyen