[FR/F7: Technical Articles] Những thay đổi về Leasing dưới IFRS 16

Ở bài viết trước mình đã chia sẻ một số kiến thức cơ bản về Leasing, link ở đây nhé: https://knowledge.sapp.edu.vn/knowledge/fr/f7-technical-articles-leasing-h%E1%BB%A3p-%C4%91%E1%BB%93ng-cho-thu%C3%AA

Theo đó, cho thuê hoạt động (Operating lease) từ lâu đã là một phương pháp ưa thích của các doanh nghiệp vì khả năng tránh ghi nhận tài sản và nợ trên báo cáo tài chính để giảm thuế cũng như các chi phí liên quan đến tài sản đó. Vậy nên, sau một thập kỷ cân nhắc, IASB đã ra đời một chuẩn mực kế toán IFRS mới liên quan đến cho thuê, nhằm đưa những số liệu này lên bảng cân đối kế toán. Điều đó chính xác có nghĩa là gì? IFRS 16 khác với IAS 17 như thế nào? Chúng ta sẽ tìm hiểu qua bài viết này nhé.

Vào tháng 1 năm 2016, IASB đã ra đời một chuẩn mực mới liên quan đến thuê tài sản, đó là IFRS 16 – Leases thay thế cho IAS 17. Như ở bài viết trước mình có đề cập, với chuẩn mực IAS 17 cũ, các doanh nghiệp sẽ sử dụng phương pháp cho thuê hoạt động để tránh ghi nhận chi phí và thuế cần thiết, dẫn tới tình trạng sai lệch trong tình hình tài chính thật sự của doanh nghiệp. Ví dụ như khoản tài trợ vốn ngoại bảng (off-balance sheet financing) đã được đề cập ở bài viêt trước. Vì vậy, mục đích chính của IFRS 16 là để xoá bỏ những khoản “lợi dụng” như vậy.

Theo IAS 17, các bên đi thuê (lessees) cần phải phân loại hợp đồng cho thuê là thuê tài chính hay thuê hoạt động.

Nếu hợp đồng thuê được phân loại là thuê hoạt động, thì bên đi thuê không ghi nhận cả tài sản và nợ trong bảng cân đối kế toán của họ mà chỉ hạch toán tiền thuê tài sản đó như một khoản chi phí trên báo cáo kết quả sản xuất kinh doanh.

Tuy nhiên, một số hợp đồng thuê hoạt động là không thể hủy bỏ, và do đó chúng bắt buộc là một khoản nợ (hoặc một tài sản) cho các bên đi thuê. Những người sử dụng thông tin tài chính sẽ không nắm bắt được thông tin này do khoản nợ không được ghi nhận trên báo cáo tài chính dẫn đến những quyết định không chính xác.

IFRS 16 giới thiệu một định nghĩa mới về cho thuê tài sản. Nó rất giống với định nghĩa cũ trong IAS 17 (mặc dù vẫn tồn tại những sự khác biệt).

QUAN TRỌNG: Phải cực kỳ cẩn thận khi xem xét đến một số hợp đồng dịch vụ (service contract). Bởi vì, tiêu chuẩn IFRS 16 mới cung cấp một hướng dẫn chi tiết để xác định xem khoản đi thuê của doanh nghiệp là hợp đồng cho thuê hay hợp đồng dịch vụ (hợp đồng không cho thuê).

Theo IAS 17 cũ, việc doanh nghiệp có hợp đồng thuê hoạt động hay hợp đồng dịch vụ không thành vấn đề, vì một lý do rất đơn giản: họ có thể hạch toán cả hai loại hợp đồng theo cùng một cách (đơn giản là một khoản chi phí trong báo cáo SXKD).

Cả hai hợp đồng đều trông giống như một hợp đồng cho thuê, và thực tế, trong cả hai trường hợp, bạn sẽ hạch toán các khoản thanh toán cho thuê này như một khoản chi phí trong báo cáo lãi hoặc lỗ, theo IAS 17 cũ.

Nhưng theo IFRS 16 mới, bạn cần đánh giá xem các hợp đồng này có phải là hợp đồng cho thuê theo quy định của IFRS 16 hay không.

Đầu tiên bạn sẽ xem xét là liệu có thể xác định rằng bạn đang thuê một tài sản trong hợp đồng này hay không.

- Hợp đồng đầu tiên không chứa bất kỳ tài sản được thuê nào, bởi vì không có tài sản nào có thể được xác định.

Lý do là nhà cung cấp (chủ kho) có thể đổi chỗ này lấy chỗ khác và bạn chỉ thuê một số lượng diện tích nhất định. Do đó, bạn sẽ hạch toán các khoản thanh toán cho thuê như một khoản chi phí trong báo cáo lãi hoặc lỗ.

- Hợp đồng thứ hai có chứa tài sản được thuê, bởi vì một tài sản cơ bản có thể được xác định là bạn đang thuê vị trí X ở trong khu vực Y.

Do đó, hợp đồng này là hợp đồng cho thuê và cần ghi nhận tài sản và một khoản nợ trong bảng cân đối kế toán của bạn.

Đây là một thay đổi khác cần chú ý của IFRS 16.

Khi doanh nghiệp thuê một số tài sản theo hợp đồng cho thuê hoạt động, trong hầu hết các trường hợp, bên cho thuê sẽ cung cấp một số dịch vụ nhất định cho họ, như bảo trì, sửa chữa, làm sạch, v.v.

Theo IAS 17 cũ, doanh nghiệp sẽ không cần phải suy nghĩ về những dịch vụ đó quá nhiều, bởi vì họ sẽ hạch toán tất cả các khoản đó như một khoản chi phí vào báo cáo SXKD.

NHƯNG,

Theo IFRS 16 mới, bạn cần tách các khoản thanh toán trên thành yếu cho thuê và yếu tố không cho thuê, bởi vì bạn cần phải:

- Hạch toán yếu tố cho thuê như một tài sản đi thuê theo IFRS 16 (nếu nó đáp ứng đủ các tiêu chí trong IFRS 16); và

- Hạch toán yếu tố không cho thuê (ví dụ, dịch vụ) trong hầu hết các trường hợp là một khoản chi phí trong báo cáo lãi hoặc lỗ.

 

Lấy lại ví dụ ở trên: Giả sử bạn đã chọn lựa chọn 2 và bạn phải trả $10,000 mỗi năm. Khoản thanh toán này bao gồm khoản thanh toán cho thuê vị trí X và dịch vụ làm sạch cho nó một lần mỗi tuần.

Do đó, bạn cần chia khoản thanh toán $10,000 thành yếu tố cho thuê và yếu tố dịch vụ làm sạch dựa trên giá bán độc lập tương đối (relative stand-alone selling prices) của chúng.

Ở đây, giá thuê một đơn vị X tương tự trong kho bên cạnh là $9,000 mỗi và dịch vụ vệ sinh là $1,500 mỗi năm.

Dựa trên điều này, bạn cần phải:

- Phân bổ $8,571 [$9,000 / ($9,000 + $1,500)] cho yếu tố cho thuê và hạch toán nó như một khoản đi thuê; và

- Phân bổ $1,429 ($1,500 / [$9,000 + $1,500)] cho yếu tố dịch vụ và trong trường hợp này, hạch toán nó như một chi phí vệ sinh trong báo cáo lãi hoặc lỗ.

Trên thực tế việc phân tách thế này sẽ không phải là một điều dễ dàng vì giá bán độc lập không có sẵn.

Bên đi thuê (lessee) không còn phân biệt giữa cho thuê tài chính và cho thuê hoạt động nữa. Thay vào đó, IFRS 16 đưa ra một quy tắc hạch toán chung cho mọi tài sản đi thuê như sau:

- Bên đi thuê cần ghi nhận một tài sản có quyền sử dụng và khoản nợ tương ứng trong báo cáo SXKD của mình.

- Tài sản và khoản nợ đó sẽ có khấu hao theo thời hạn thuê.

Cách hạch toán này rất giống cách hạch toán cho thuê tài chính của IAS 17. Và ở IFRS 16 sẽ hạch toàn cả cho thuê tài chính và cho thuê hoạt động theo cách trên.

Lưu ý: Có 2 trường hợp ngoại lệ của quy tắc này:

- Cho thuê tài sản dưới 12 tháng (cho thuê ngắn hạn)

- Cho thuê tài sản có giá trị thấp (như máy tính, đồ nội thất, v.v.).

 

Author: Duy Anh Nguyen