Những điều cần biết về Nghề Tư vấn (Consulting) tại BIG4

BIG4 là 4 “ông lớn” trong lĩnh vực kiểm toán thuế và tư vấn. Ở bài viết trước chúng ta đã có so sánh về nghề Kiểm toán - Tư vấn Thuế, hôm nay SAPP sẽ cùng các bạn tìm hiểu nghề Tư vấn. Cùng bắt đầu ngay nhé!

• Bài viết so sánh về Kiểm toán và Thuế có tại đây: https://bom.so/cPazTf
• Bài viết đầy đủ có tại đây: https://bom.so/lYXbyE 

1. Nghề Tư vấn (Consulting) là gì?

1.1 Nghề Tư vấn (Consulting) là gì?

Vị trí chuyên gia Tư vấn (Consultant) tại các công ty BIG4 sẽ sử dụng các số liệu, đọc báo cáo và sử dụng góc nhìn chuyên sâu của mình để tìm ra các rủi ro liên quan các lĩnh vực như hành chính, pháp lý, công nghệ thông tin, tài chính.. 

Bên cạnh đó, vị trí Tư vấn đồng thời cũng tham gia vào quá trình tư vấn, thiết kế - xây dựng nội bộ các quy trình, thủ tục để hạn chế nhất sai sót về mặt hệ thống, nhân sự.. Và từ đó, nhân viên Tư vấn sẽ đề xuất những giải pháp tối ưu nhất, hướng đến “thay đổi để bứt phá”. Ví dụ về trường hợp cần đến sự hỗ trợ của bộ phận tư vấn (Consulting):

• Trường hợp 1: Một doanh nghiệp muốn thay đổi từ quản lý toàn bộ dữ liệu trên giấy sang hệ thống điện tử thay vì nhập liệu trên giấy như trước đó. Bộ phận tư vấn sẽ tham gia vào hỗ trợ đơn vị đó thiết kế phương án hạn chế được rủi ro nhất trong quá trình nhập liệu, chuyển đổi vào hệ thống. 
• Hay như một doanh nghiệp với hệ thống phân phối sản phẩm tiêu dùng tại các cửa hàng. Các nhân viên tư vấn sẽ cùng lên phương án bố trí, sắp xếp hàng hóa và các tiêu chuẩn kỹ thuật cần tuân thủ trong cửa hàng đó để mang lại trải nghiệm tốt nhất cho khách hàng, đồng thời tối thiểu hóa chi phí sử dụng cho quá trình vận hành chuỗi cửa hàng đó. 

Các bạn có thể tham khảo thêm một số video chia sẻ một ngày làm việc tại bộ phận Tư vấn (Consulting) tại đây: 

• https://www.youtube.com/watch?v=O3gykANJiVA 
• https://www.youtube.com/watch?v=Yr6jh3iQhKg&t=234s

1.2 Phạm vi công việc của nghề Tư vấn tại BIG4:

Chuyên gia tư vấn thường sẽ thực hiện các điều tra, khảo sát, làm báo cáo và từ đó đưa ra những đề xuất cho khách hàng đạt được các mục tiêu về tài chính, pháp luật,... Thông thường, chuyên gia tư vấn sẽ nắm giữ những vai trò chính:

• Tư vấn quản trị rủi ro tài chính (Financial Risk Management Consulting): Rủi ro dòng tiền là yếu tố quan trọng trong quá trình quản trị doanh nghiệp. Nguồn tiền có ổn định thì doanh nghiệp mới có thể tái đầu tư, mở rộng quy mô sản xuất và kinh doanh. Do đó, bộ phận tư vấn quản trị rủi ro tài chính được sinh ra với mục tiêu thiết kế hệ thống kiểm soát nội bộ và hệ thống quản lý các rủi ro khác về dòng tiền.

• Tư vấn pháp lý và thủ tục hành chính (Legal Consulting): Thông thường các doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp từ nước ngoài (FDI) khi muốn xâm nhập vào thị trường mới thường bị thiếu thông tin về các thủ tục hành chính, các vấn đề pháp lý cần giải quyết và tuân thủ. Vì vậy, chuyên viên Tư vấn pháp lý và thủ tục hành chính sẽ là những người hỗ trợ cho các chủ doanh nghiệp, nhà đầu tư trong các tình huống như thế này.
• Tư vấn triển khai công nghệ thông tin (IT Advisory): Các nhà tư vấn sẽ cùng thiết kế, triển khai và đề xuất các chiến lược tích hợp để tăng hiệu quả, giá trị, chất lượng và tốc độ cung cấp công nghệ và giải pháp kỹ thuật số của bộ phận Công nghệ thông tin của doanh nghiệp. Nhờ có các chuyên gia trong lĩnh vực tư vấn triển khai công nghệ thông tin, khách hàng sẽ có thể lựa chọn những biện pháp hạn chế rủi ro và giảm thiểu các hoạt động công nghệ cốt lõi của tổ chức đó. 
• Tư vấn các hoạt động mua bán & sáp nhập (Mergers & Acquisitions - M&A): Với sự phức tạp của thị trường hiện nay, việc mua bán và sáp nhập giữa các công ty cần có sự thận trọng. Về phía đơn vị được mua lại, nhân viên tư vấn sẽ có vai trò cung cấp những rủi ro tiềm ẩn, lợi ích của việc thoái vốn, đánh giá tình hình công ty hiện nay. Hoạt động này của bộ phận tư vấn mua bán và sáp nhập (M&A Consulting) sẽ giúp phía công ty bán ra có thể bán được với mức giá tối ưu nhất. Về phía người mua (buyer): thông qua những công cụ phân tích ưu việt, với lối tư duy toàn cầu cùng kinh nghiệm thực tiễn trong nước, các chuyên gia sẽ giúp khách hàng có thể thẩm định được giá trị của doanh nghiệp, xác định rủi ro tiềm ẩn của quá trình mua lại, khai phá các mục tiêu tiềm năng cũng như tham gia vào quá trình lên phương án tái cấu trúc đơn vị được mua đó. 
• Human Capital (Vốn con người): Trong thế giới không ngừng phát triển ngày nay, nhân sự có ít dấu hiệu của sự biến động. Các chuyên gia sẽ mang đến những giải pháp được thiết kế nhằm duy trì, mở rộng hiệu suất làm việc của đội ngũ nhân sự. Nhân sự được gắn kết và khai mở tiềm năng là điều kiện tiên quyết để dẫn đến sự cải thiện hiệu suất kinh doanh của khách hàng và các nhà tư vấn là những người đã góp phần tìm ra các phương án đó cho chủ doanh nghiệp.

Trên đây là một số vai trò tiêu biểu mà Chuyên gia Tư vấn sẽ thực hiện, tuy nhiên nhân sự tại mỗi công ty có thể đảm nhiệm thêm một số nhiệm vụ khác, tùy vào phân bổ của tổ chức. Ví dụ: Tại KPMG, Chuyên gia Tư vấn sẽ được trải nghiệm ở nhiều lĩnh vực như Tư vấn chuyển giao Công nghệ Thông tin (IT Advisory), Tư vấn rủi ro (Risk Consulting), Tư vấn Quản trị Tài chính (Financial Management Consulting), Tư vấn Khách hàng và Tổ chức (Customer & Operations Consulting), Tư vấn về con người và sự thay đổi (People & Change Consulting), Tư vấn Chuyển đổi Kinh doanh (Business Transformation),...

1.3 Lộ trình thăng tiến của nghề Tư vấn

Xuất phát điểm của nhân viên Tư vấn tại BIG4 thông thường cũng sẽ xuất phát vị trí thực tập và tích lũy kinh nghiệm để lên các vị trí cao hơn. Lộ trình thăng tiến điển hình như sau:

• Thực tập sinh tư vấn (Consultant Assistant): Vị trí này không yêu cầu kinh nghiệm và thường được các bạn sinh viên, cử nhân vừa mới ra trường lựa chọn.
• Nhân viên Tư vấn (Consultant): Từ 0 - 1 năm kinh nghiệm trở lên;
• Chuyên viên Tư vấn (Senior Associate): Có từ 2 - 4 năm kinh nghiệm làm việc;
• Trưởng nhóm Tư vấn (Project Leader) : Từ 2 - 5 năm kinh nghiệm;
• Trợ lý giám đốc/Phó phòng (Assistant Manager): Tối thiểu 5 năm kinh nghiệm trở lên, có kiến thức và kinh nghiệm làm việc cấp cao trong quản lý dự án;...
• Giám đốc Tư vấn (Manager);
• Partner/Director;

Lưu ý, tùy thuộc vào mỗi công ty BIG4 mà tên của các cấp bậc và tiêu chí đánh giá sẽ có sự khác nhau. Trong tương lai, nghề Tư vấn hoàn toàn có thể thay đổi với lộ trình thăng tiến rộng mở hơn.

1.4 Khung năng lực của nghề Tư vấn

Khung năng lực là một tập hợp các kiến ​​thức, kỹ năng chuyên môn cốt lõi mà mỗi nhân sự cần đáp ứng được để nhận diện thế nào là một người xuất sắc trong nghề nghiệp đó. Cùng SAPP điểm qua khung năng lực cốt lõi của nghề Tư vấn được thể hiện trong ICMCI Professional Standards được ban hành bởi tổ chức CMC Global 

📌 Link bài viết gốc tại đây: https://bom.so/l08GNe 

1.4.1 Về năng lực Kinh doanh (Business Competence): 

• Thấu hiểu về khách hàng (Understanding the client): Có sự tìm hiểu về quy trình cũng như cách thức tổ chức kinh doanh của khách hàng.
• Có kiến thức về lĩnh vực khách hàng đang kinh doanh (Client business knowledge): Thấu hiểu về cấu trúc kinh doanh, quy trình, quản lý và nguyên tắc và tác động đến chính thị trường kinh doanh của khách hàng.
• Thấu hiểu các yếu tố bên ngoài tác động đến khách hàng (External awareness): Có sự hiểu biết nhất định về chính trị, kinh tế, xã hội, công nghệ, luật pháp và các nhân tố môi trường có khả năng tác động đến phạm vi kinh doanh của khách hàng.

• Có khả năng Tư vấn Kiến thức kinh doanh (Consultancy business knowledge): Thấu hiểu về bản chất của Tư vấn quản trị thị trường, đối thủ cạnh tranh và năng lực của công ty khách hàng.
• Khả năng tư vấn về các hợp đồng thương mại: Nhân sự phải có sự hiểu biết chính xác về các khía cạnh thương mại của dự án như phạm vi, rủi ro các điều khoản, các thông lệ thường được áp dụng.

1.4.2 Về năng lực chuyên môn (Technical Competence):

Về kiến thức chuyên môn đa dạng và am hiểu sâu sắc. Chuyên gia Tư vấn cần phải đảm bảo chất lượng kiến thức và các kiến nghị tư vấn, có thể áp dụng thành thạo trong tư vấn một hoặc nhiều lĩnh vực. 

• Tập trung vào khách hàng.
• Hiểu biết về Quản lý dự án.
• Hiểu rõ về kiến thức/các quy trình tư vấn.
• Sử dụng thành thạo các phương pháp, công cụ một cách linh hoạt trong quá trình Tư vấn.
• Có khả năng xác định, quản trị các tiêu chí rủi ro và đảm bảo đáp ứng được các tiêu chuẩn về chất lượng dịch vụ mà mình cung cấp.

1.4.3 Về các giá trị và hành vi mà Chuyên gia Tư vấn cần đảm bảo:

• Đạo đức nghề nghiệp: Chuyên viên Tư vấn cần tuân thủ quy tắc ứng xử và đảm bảo không vi phạm đạo đức nghề nghiệp. Luôn cần thể hiện sự chính trực chuyên nghiệp, nhất quán, minh bạch và độ tin cậy của các kiến nghị tư vấn trong suốt quá trình làm việc.

• Sở hữu các kỹ năng phân tích: Sử dụng các phương pháp tiếp cận có cấu trúc, có nguyên tắc để xây dựng ý tưởng, đánh giá và lựa chọn các phương án đảm bảo sự tối ưu về hiệu quả cũng trong điều kiện hữu hạn nguồn lực đầu vào.

• Phong cách giao tiếp, trình bày vấn đề: Có thể truyền đạt vấn đề sao cho có thể khiến người nghe hiểu rõ trong các tình huống phức tạp.

• Khả năng tự học, phát triển bản thân: 

• Có công cụ để ghi chép và chứng minh được sự phát triển bản thân.
• Có khả năng học hỏi và vận dụng kiến thức một cách nhanh chóng. 

2. Những điều cần chuẩn bị cho quá trình ứng tuyển vào các vị trí thuộc bộ phận Tư vấn:

 

2.1 Quy trình tuyển dụng

Trước hết, có thể thấy rằng điều cần thiết trước khi ứng tuyển vào bất kỳ một công ty hay vị trí nào là tìm hiểu về công ty và nắm được quá trình tuyển dụng. Ghi nhớ được cấu trúc của kỳ tuyển dụng, hình thức trong mỗi vòng giúp ứng viên dễ dàng “vượt vũ môn” hơn.

Ví dụ: Quy trình tuyển dụng Fresh Graduate tại Deloitte được tăng tải trên Website như sau:

• Ứng tuyển trực tuyến (Online Application): Ứng viên sẽ trực tiếp điền đơn trên trang tuyển dụng của công ty.
• Phỏng vấn và đánh giá video trực tuyến (Online video interview and assessments): Phỏng vấn trực tuyến và đánh giá online.
• Phỏng vấn với nhân sự (HR Interview): Sau khi đã được thông báo kết quả trúng tuyển vòng 2, ứng viên sẽ được tham gia phỏng vấn với bộ phận nhân sự của Deloitte.
• Phỏng vấn với thành viên trong nhóm (Interview with partner): Ứng viên sẽ được tham gia vào cuộc phỏng vấn với những người mà mình có thể làm việc trong tương lai. Các câu hỏi trong vòng phỏng vấn có thể là những câu hỏi chuyên môn (technical question) hoặc những câu khai thác các tình huống được đề bài đưa ra. Tùy thuộc vào vị trí mà bạn ứng tuyển, hội đồng phỏng vấn sẽ lựa chọn những vấn đề mà bạn phải giải quyết.

2.2 Những điều bạn cần chuẩn bị khi ứng tuyển vào vị trí thuộc bộ phận Tư vấn (Consulting) tại BIG4

2.2.1 Chuẩn bị về kiến thức

Kiến thức luôn là yếu tố đầu tiên mà nhà tuyển dụng xét đến ở một ứng viên, bởi nó đảm bảo nhân sự đó sẽ làm được việc và mang về lợi nhuận cho tổ chức. Là một chuyên gia tư vấn, đòi hỏi bạn cần có nền tảng kiến thức chung tốt, am hiểu về lĩnh vực mà mình nghiên cứu chính để từ đó thiết kế phương án kiểm soát, hệ thống hoạch định cho khách hàng. 

Một số nhóm ngành thường xuyên gặp ở vị trí trợ lý Tư vấn (Consulting Assistant) bao gồm:

• Nhóm ngành Kế toán Kiểm toán;
• Nhóm ngành Kinh tế, Thương mại, Ngoại thương;
• Nhóm ngành Tài chính, Ngân hàng, 
• Nhóm ngành Thuế, Luật
• Nhóm ngành Định lượng như Thống kê; Toán tài chính;..

Ngoài ra, bạn hoàn toàn có thể trau dồi kiến thức chuyên ngành của mình thông qua các khóa học chứng chỉ quốc tế về đầu tư và phân tích tài chính như ACCA, CFA, CMA, ...

Bên cạnh đó, nghề Tư vấn sẽ đòi hỏi đảm bảo được lượng kiến thức đa dạng nên việc học tập, bồi đắp và nuôi dưỡng kiến thức mỗi ngày là điều quan trọng để bạn đi nhanh với nghề.

2.2.2 Chuẩn bị về kỹ năng 

• Kỹ năng đọc, thu thập thông tin và phân tích vấn đề tốt: Kỹ năng đọc là một yếu tố cần thiết khi làm việc tại bộ phận Tư vấn quản trị (Consulting) tại 4 “ông trùm” trong lĩnh vực Kiểm toán, Thuế và Tư vấn. Khả năng đọc hiểu tốt từ các tài liệu liên quan sẽ giúp nhân sự từng bước cải thiện và nâng cao chất lượng của giải pháp mà bạn đưa ra cho khách hàng. 
  Ví dụ như nhân viên thường sẽ được quản lý giao các nhiệm vụ như đọc bản hợp đồng vay (từ 50 - 100 trang) để chọn ra 10 trường dữ liệu tin cậy nhất. Khả năng sử dụng các tiêu chí để phân loại, nhận định ra sự khác biệt của các bản hợp đồng cho vay sẽ giúp người Tư vấn tìm ra được phương án tối ưu nhất.
  Bạn có thể rèn luyện kỹ năng đọc và thu thập thông tin thông qua việc duy trì thói quen đọc sách và ghi chú những điều được đúc rút từ chương đó. Ngoài ra bạn cần làm quen và sử dụng thành thạo các phần mềm, công cụ cho phép tổng hợp phân tích tốt. Cơ bản nhất là Excel.

• Giao tiếp và trình bày vấn đề: Khả năng giao tiếp và trình bày vấn đề là bước quan trọng sau khi bạn đã đọc và phát hiện ra thông tin, bởi nó quyết định khách hàng có sử dụng những giải pháp, mô hình định lượng mà bạn đưa ra hay không. 
  Phương thức truyền đạt dữ liệu là không cố định, có thể là Powerpoint, Excel hay bất kỳ hình thức nào, miễn là đảm bảo khách hàng hiểu được. 
  Với kỹ năng này, cần hạn chế thao thao bất tuyệt mà nên chú trọng vào việc giải thích, mô tả rõ và giải quyết những nghi ngại của khách hàng. Hãy dành thời gian trau dồi khả năng thuyết trình khi vẫn còn thời gian rèn luyện trong môi trường đại học. Bên cạnh đó, khả năng giao tiếp này hoàn toàn có thể được tích lũy thông qua quá trình thực chiến tại các tổ chức câu lạc bộ, doanh nghiệp;...

• Khả năng chịu áp lực, quản lý thời gian: Làm việc tại doanh nghiệp có quy mô lớn như các doanh nghiệp BIG4, với số lượng khách hàng và dự án cực “khủng” khiến nhân sự bị vướng vào guồng quay công việc. Do đó, bạn cần đảm bảo quản lý tiến độ công việc của mình sao cho hợp lý nhất. 

   

  Khi bạn lên vị trí cao hơn, thì các “set skill” bạn cần có cũng sẽ nâng cấp dần lên với mức độ phức tạp hơn. Tham khảo yêu cầu của PwC về vị trí như sau. Link đọc gốc tại đây:

• Khả năng lãnh đạo (Leadership): Khả năng lãnh đạo có nghĩa là những điểm mạnh mà các cá nhân sở hữu để có đủ khả năng để có thể sáng kiến, giám sát và dẫn dắt bản thân cũng như đội nhóm với mục đích đạt được thành quả một cách xác thực, có giá trị và chính xác nhất. Điều này thể hiện được ở khả năng giúp các thành viên trong đội nhóm có sự thể hiện tốt nhất dù là làm việc độc lập hay theo đội nhóm. Để có được khả năng lãnh đạo tốt, cá nhân người lãnh đạo phải có trách nhiệm, có tầm nhìn chiến lược, biết cách tổ chức;... 
• Khả năng quản trị các mối quan hệ (Relationship Management): Quản trị các mối quan hệ là một quá trình trong đó chuyên gia Tư vấn của công ty thúc đẩy mối quan hệ tích cực với khách hàng hoặc đối tác kinh doanh của mình. Chuyên gia tư vấn phải đảm bảo có thể xây dựng những mối quan hệ chất lượng, có giá trị và dài hạn. Điều này thể hiện ở khả năng giao tiếp tự tin, biết cách duy trì các mối quan hệ đối tác (cá nhân, doanh nghiệp). Để thành công, bạn cần quan tâm đến: trí tuệ cảm xúc, kỹ năng giao tiếp, kỹ năng đàm phán và khả năng phân tích cao. 

• Sự nhạy bén trong kinh doanh (Business acumen): Nhạy bén trong kinh doanh cũng là một kỹ năng quan trọng đối với Chuyên gia Tư vấn. Kiến thức về kinh doanh và sự tìm hiểu kỹ về doanh nghiệp sẽ được chuyên gia Tư vấn sử dụng với mục tiêu mang đến những hướng đi mới sáng tạo và có khả năng giúp khách hàng tìm ra giá trị khác biệt và có những quyết định đúng đắn. 

Để trau dồi được kỹ năng này, bạn cần: 

• Cập nhật tình hình kinh doanh và xu thế kinh tế thường xuyên;
• Mỗi khi có một đề xuất tới khách hàng, bạn cần cân nhắc về các vấn đề thực tế và suy nghĩ toàn diện về các chỉ số được đưa ra trong các bản báo cáo. Hãy mường tượng về các cơ hội khi thay đổi môi trường kinh doanh mà có thể mang lại thêm giá trị cho doanh nghiệp.

2.2.3 Chuẩn bị về ngoại ngữ

Như đã đề cập ở trước đó, vị trí này thường xuyên đọc và lọc thông tin, đặc biệt các tài liệu bằng Tiếng Anh. Vì vậy, sở hữu khả năng đọc hiểu tiếng Anh tốt sẽ hỗ trợ bạn rất nhiều trong quá trình làm việc. Bên cạnh đó, Top 4 công ty Tư vấn sẽ làm việc với nhiều khách hàng nước ngoài hoặc cộng tác trong dự án với nhân sự công ty là người ngoại quốc. Do đó, nền tảng giao tiếp ngoại ngữ gần như là yếu tố tiên quyết để bạn bắt đầu với công việc này.

Để cải thiện kỹ năng này, bạn nên tham gia vào các chứng chỉ quốc tế uy tín như IELTS, TOEIC, TOEFL. Tìm đọc các trang web về chuyên ngành bằng Tiếng Anh, các sách học thuật, theo đuổi chứng chỉ học tập quốc tế cũng là cách hiệu quả để làm giàu vốn từ vựng. 

Lời kết

Vừa rồi, SAPP Academy đã giới thiệu những thông tin chung nhất về vị trí Tư vấn (Consulting) tại 4 “ông trùm” KPMG, EY, PwC và Deloitte. Hy vọng rằng thông qua bài viết này, bạn đã nắm được thông tin cơ bản về nghề Consulting cũng như yêu cầu của BIG4 đối với vị trí này. Từ đó bạn có thể lựa chọn “career path” phù hợp cho bản thân mình. Nếu bạn quan tâm và có mong muốn làm việc tại BIG4, hãy theo dõi những chủ đề tiếp theo nhé!