M&A là gì? Giải mã nghề nghiệp đầy tiềm năng trong lĩnh vực tư vấn

M&A thực sự là gì? Vị trí này có cơ hội nghề nghiệp rộng mở không? Công việc của một nhà tư vấn M&A ra sao? Hãy cùng SAPP khám phá ngay trong bài viết này nhé!

>> Xem thêm: Những nghề nghiệp phổ biến tại Việt Nam sau khi sở hữu chứng chỉ ACCA

1. M&A là gì?

M&A được viết tắt từ 2 từ tiếng Anh là “Merger” (Sáp nhập) và “Acquisition” (Mua lại), được hiểu là hoạt động giành quyền kiểm soát doanh nghiệp thông qua một trong hai hình thức: sáp nhập hoặc mua lại giữa hai hay nhiều doanh nghiệp khác nhau. Mục đích chính là để sở hữu một phần hoặc toàn bộ doanh nghiệp đó. 

Sáp nhập (Merger) là hình thức liên kết giữa các doanh nghiệp có cùng quy mô để cho ra đời một doanh nghiệp mới với tư cách pháp nhân mới. Doanh nghiệp sáp nhập sẽ được sở hữu toàn bộ tài sản, lợi ích cũng như các quyền lợi và nghĩa vụ của doanh nghiệp bị sáp nhập. Hai doanh nghiệp sáp nhập và liên kết với nhau vì lợi ích chung, đôi bên cùng có lợi.

Hình thức mua lại (Acquisition) được hiểu là một doanh nghiệp lớn sẽ mua lại những công ty nhỏ và yếu hơn. Tuy nhiên tư cách pháp nhân của doanh nghiệp mua vẫn được giữ nguyên như cũ. Doanh nghiệp mua lại được quyền sở hữu hợp pháp đối với doanh nghiệp được mua.

Hiện nay, các thương vụ M&A được biết đến rất phổ biến, tuy nhiên hoạt động này không chỉ với mục đích đơn thuần là sở hữu cổ phần. Các doanh nghiệp sử dụng M&A để đem lại nhiều lợi ích hơn như: Mở rộng thị phần, giảm số lượng nhân viên không cần thiết, để đạt được hiệu quả kinh doanh cao hơn, giảm các chi phí phát sinh, tận dụng các công nghệ được chuyển giao,…

Các hình thức M&A phổ biến được các doanh nghiệp sử dụng nhiều hiện nay: 

• Góp vốn trực tiếp vào doanh nghiệp; 
• Mua lại cổ phần hoặc phần góp vốn; 
• Sáp nhập doanh nghiệp;  
• Hợp nhất doanh nghiệp và chia tách doanh nghiệp.

2. Tư vấn M&A là làm gì?

Có hai vấn đề khá lớn doanh nghiệp sẽ gặp phải sau khi thực hiện M&A, đó là: khách hàng và thị trường, cụ thể là các vấn đề về phân khúc khách hàng, thị trường mục tiêu, định vị thương hiệu…

Vì vậy, nếu muốn thực hiện hiện M&A cho doanh nghiệp của mình thì các nhà đầu tư và người đứng đầu cần tìm đến những nơi tư vấn M&A để nắm rõ được những kiến thức cần thiết giúp hoạt động M&A diễn ra thành công. Tư vấn M&A sẽ giúp bạn có cái nhìn tổng quát hơn, hiểu rõ được khách hàng và thị trường mình đang theo đuổi, đồng thời tối ưu hóa lợi nhuận cho nhà đầu tư.

Ứng viên có thể tìm kiếm các vị trí tư vấn M&A tại các công ty như:

• Trên thế giới: Các công ty cung cấp dịch vụ Tư vấn tài chính nổi tiếng như: McKinsey, Boston Consulting Group, Bain & Company;... và các công ty Big4 Kiểm toán Dịch vụ đảm bảo như: PwC, EY, Deloitte, KPMG.
• Tại Việt Nam, các bạn có thể tìm kiếm vị trí này tại 4 công ty BIG4 Kế - Kiểm tư vấn; các công ty chứng khoán độc lập (tiêu biểu như SSI, VNDirect;.. ) và một số bộ phận tư vấn đầu tư của các ngân hàng như Công ty Cổ phần Chứng khoán VPS; Công ty CP Chứng khoán MB (MBS);

Phạm vi công việc của tư vấn M&A

Nhiệm vụ của một chuyên gia tư vấn M&A là tạo ra giá trị cho cổ đông nhưng cũng làm phong phú thêm mối quan hệ của khách hàng và nhân viên với công ty sau khi sáp nhập hoặc mua lại.

Chuyên gia tư vấn M&A giữ vai trò liên quan đến việc xác định các công ty mục tiêu, kiểm tra các giao dịch (giá cả, định hướng, chính sách và văn hóa của công ty mục tiêu), tiến hành đánh giá mục tiêu, thực hiện định giá và thẩm định, đồng thời hoàn thành việc tích hợp hai đơn vị.

Các nhà tư vấn M&A thực hiện hầu hết các bước cơ bản cho các thương vụ tiềm năng. Họ xem xét triển vọng của ngành dựa trên tốc độ tăng trưởng, đối thủ cạnh tranh và thị phần, đồng thời đánh giá các công ty dựa trên báo cáo tài chính của họ. Các nhà quản lý cấp cao xem xét báo cáo của các nhà phân tích để đưa ra quyết định về việc mua bán và sáp nhập. 

Mỗi loại hình doanh nghiệp sẽ có sự thay đổi về phạm vi công việc của Tư vấn M&A khác nhau. 

Mô tả công việc tham khảo của tư vấn M&A tại các công ty cung cấp Dịch vụ Tư vấn:

Senior Tax Consultant - M&A Advisory

Với vị trí Senior, bạn sẽ được thực hiện các nhiệm vụ sâu rộng, trực tiếp trong nhiều lĩnh vực khác nhau, cụ thể như:

• Khai thác, tìm hiểu về xu hướng thị trường Việt Nam (tập trung vào M&A) và những thay đổi tiềm năng có thể ảnh hưởng đến khách hàng.
• Cập nhật các quy định về Kế toán, Thuế và kinh tế, có nguy cơ tác động đến các giao dịch kinh doanh tại thị trường Việt Nam.
• Nghiên cứu và đề xuất các vấn đề về Thuế với các cấp quản lý và cấp trên.
• Xác định, đánh giá rủi ro, phát triển kiểm soát, giám sát các lĩnh vực cải thiện hiệu quả.
• Phát triển và duy trì các mối quan hệ khác biệt với các đầu mối liên hệ phù hợp từ khách hàng.
• Đưa ra hướng dẫn kịp thời, phản hồi trực tiếp về quá trình đào tạo, góp phần vào sự phát triển của nhân viên

Ngoài ra, vị trí Senior Tax Consultant thuộc bộ phận Tư vấn M&A sẽ cần đáp ứng thêm 1 số yêu cầu khác về khả năng lãnh đạo.

Tham khảo thêm mô tả công việc của tư vấn M&A tại Công ty cổ phần Chứng khoán MB (MBS) thuộc tập đoàn MB:

Tư vấn Mua bán Sáp nhập doanh nghiệp và Quan hệ quốc tế

• Thực hiện các nghiệp vụ/nhiệm vụ công việc theo phân công của lãnh đạo phòng trong các giao dịch phát triển quan hệ quốc tế và các công việc liên quan khác
• Độc lập phát triển, quản trị và thực hiện giao dịch M&A và Quan hệ quốc tế theo phân công của lãnh đạo phòng

Tư vấn Cấu trúc và Tái cấu trúc tài chính

• Tham gia phối hợp với nhóm cấu trúc và tái cấu trúc theo chỉ đạo phân công của lãnh đạo phòng

Xây dựng và cập nhật quy trình nghiệp vụ của phòng gắn với công tác phát triển sản phẩm

• Thực hiện các công việc theo sự hướng dẫn của lãnh đạo phòng liên quan tới nội dung.
• Nâng cao chất lượng các sản phẩm/dịch vụ tư vấn tài chính, phát triển các sản phẩm dịch vụ mới, xây dựng và cập nhật các quy trình nghiệp vụ của Phòng và Khối dịch vụ ngân hàng đầu tư.

Phát triển khách hàng và quản lý quan hệ khách hàng

• Chăm sóc, củng cố, quản lý và phát triển các mối quan hệ khách hàng hiện tại (bao gồm khách hàng trong nước và quốc tế): Chịu trách nhiệm trong việc chăm sóc các mối quan hệ với khách hàng (cấp nghiệp vụ) cho các giao dịch tư vấn M&A theo sự phân công của lãnh đạo phòng;
• Phát triển khách hàng, đối tác tiềm năng là các tổ chức nước ngoài: Triển khai các nhiệm vụ công việc theo sự phân công, chỉ đạo của lãnh đạo phòng về phát triển khách hàng, đối tác tiềm năng quốc tế.

3. Nên chuẩn bị như thế nào để trở thành nhà tư vấn M&A?

Nhà tư vấn M&A đóng vai trò quan trọng trong việc thương vụ M&A có thành công hay không. Do đó, để đảm bảo công việc được vận hành một cách trơn tru nhất, nhà tư vấn M&A phải bồi dưỡng lượng kiến thức chuyên môn và các kỹ năng nghề nghiệp của mình. 

3.1 Bằng cấp: 

• Tốt nghiệp Đại học chuyên ngành tài chính, ngân hàng, kế toán, kiểm toán hoặc chuyên ngành khác có liên quan. 
• Ngoài ra, ứng viên du học thạc sĩ tại các chương trình học quốc tế hoặc bổ sung kiến thức qua các chứng chỉ như CFA, MBA, ACCA, ICCA, CPA…

3.2 Kiến thức chuyên môn:

• Hiểu biết về các mô hình tài chính

Bạn không thể xác định công ty nào phù hợp để mua lại trừ khi bạn có thể dự đoán hoạt động tài chính của nó và thực hiện phân tích rủi ro-lợi ích thích hợp. Mô hình M&A là một mô hình chuyên biệt đánh giá giá trị của doanh nghiệp sau khi sáp nhập so với các công ty riêng lẻ. Nhà tư vấn M&A phải xem xét các công ty tương tự trong ngành và đánh giá các thông số có thể so sánh được. Do đó, nhà phân tích phải thành thạo trong việc đưa ra các giả định càng chính xác càng tốt, đưa ra các dự báo phù hợp với tình hình thị trường của cả hai công ty và thực hiện phân tích.

• Kiến thức về kỹ thuật định giá 

Một trong những nhiệm vụ quan trọng của một nhà phân tích M&A là xác định giá mua của công ty mục tiêu, hoặc mức phí bảo hiểm cần phải trả khi tham chiếu đến việc định giá công ty. Đối với điều này, nhà phân tích phải có một con mắt để xác định cách thích hợp nhất để làm điều này là gì. 

• Kiến thức ngành cốt lõi, thị trường

Một nhà tư vấn M&A cần phải thông thạo những sự phát triển trong ngành cụ thể của mình. Bạn cần phải có một tư duy phân tích liên quan đến các yếu tố tác động đến ngành. Điều này đòi hỏi kỹ năng nghiên cứu, nhận thức và tầm nhìn xa. Chứng chỉ CFA là một lựa chọn phù hợp với vai trò tư vấn M&A, giúp bạn có kiến thức phân tích ngành tốt nhất.

• Cập nhật về bối cảnh kinh doanh toàn cầu

M&A không chỉ giới hạn ở đấu trường trong nước. Giao dịch diễn ra xuyên biên giới những năm gần đây. Do đó, hiểu biết sâu sắc về nền kinh tế toàn cầu và bối cảnh doanh nghiệp là một yếu tố quan trọng. Không chỉ vậy, một nhà phân tích M&A giỏi cần có hiểu biết sâu sắc về hoạt động của một doanh nghiệp ở các quốc gia khác nhau và quá trình mua / bán hoạt động ở đó.

• Kiến thức về luật doanh nghiệp và quy trình sáp nhập

Mua một công ty khác hoặc hợp nhất với nó để tạo thành một thực thể mới là một sự kiện phải tuân thủ các nguyên tắc khác nhau của luật doanh nghiệp. Một nhà phân tích M&A cần có hiểu biết tốt về quy trình chính thức của việc sáp nhập cùng với các tác động pháp lý và các quy tắc quản lý của nó. Cấu trúc của thỏa thuận và sự thẩm định cũng là một phần của các vấn đề pháp lý. Một người cần phải có kiến ​​thức chuyên sâu về việc xử lý quyền sở hữu trí tuệ, các vấn đề kiện tụng hiện có của các công ty và các tiêu chuẩn tuân thủ cụ thể của từng quốc gia.

• Có kiến thức về chiến lược và kế hoạch kinh doanh: 

Chuyên viên tư vấn M&A cần có khả năng phân tích và đánh giá các chiến lược kinh doanh của các doanh nghiệp, đồng thời đưa ra kế hoạch kinh doanh và chiến lược M&A phù hợp.

• Am hiểu về quản trị tài chính doanh nghiệp:

Để hoạt động tư vấn trở nên hiệu quả hơn, nhân sự cần có kiến thức chuyên sâu về các khía cạnh tài chính, bao gồm định giá doanh nghiệp, phân tích tài chính, thông tin báo cáo tài chính và nguồn vốn.

3.3 Kỹ năng:

• Kỹ năng lập kế hoạch, tổ chức thực hiện các dự án: 

Quá trình mua bán và sáp nhập (M&A) được đánh giá là phức tạp. Do đó khả năng lập kế hoạch, quản lý thời gian và tổ chức thực hiện sẽ góp phần đảm bảo tính hiệu quả của dự án đó.

• Kỹ năng giao tiếp, thuyết phục, đàm phán tốt: 

Kỹ năng thuyết phục là một yếu tố quan trọng để đạt được thỏa thuận hợp lý trong quá trình M&A. Chuyên viên tư vấn M&A cần có khả năng thương lượng, đàm phán giá cho từng thương vụ M&A theo chủ trương yêu cầu của khách hàng, cấp trên,...

Để đảm bảo quá trình làm việc với các bên liên quan như các nhà đầu tư, quản lý cấp cao.. diễn ra một cách hiệu quả, chuyên viên tư vấn M&A cần giao tiếp rõ ràng và giữ mối quan hệ tốt với các bộ phận liên đới. Nhờ vậy, họ mới có thể thu thập được các thông tin cần thiết phục vụ cho quá trình định giá các thương vụ.

• Trung thực, cẩn thận, tỉ mỉ, tuân thủ và tôn trọng các quy định, đạo đức nghề nghiệp:

Đây là năng lực mà nhân sự cần có dù ở bất kỳ vị trí nào. Đặc biệt là với nhà tư vấn M&A - một nghề đòi hỏi sự cẩn thận và độ chính xác cao. Một sai lầm được gây ra do sự bất cẩn hay các hành vi vi phạm đạo đức nghề nghiệp sẽ gây ra thiệt hại rất lớn cho công ty.

• Khả năng ngoại ngữ:

Ví dụ như với chuyên viên cao cấp Phòng M&A và Quan hệ quốc tế, công ty chứng khoán MBS yêu cầu tối thiểu chứng chỉ IELTS ở mức 7.0. Do đó, bạn cần trau dồi cả 4 kỹ năng nghe - nói - đọc - viết xuất sắc hoặc theo học các chứng chỉ như IELTS, TOEIC, TOEFL;...

• Sử dụng thành thạo các phần mềm văn phòng (Excel, Powerpoint, Word,…): Excel được sử dụng trong quá trình tổ chức dữ liệu, phân tích tài chính, thực hiện phân tích định giá;... Nhà tư vấn M&A sử dụng Word trong quá trình viết báo cáo, soạn các chứng từ, hợp đồng cho khách hàng. Có thể thấy rằng, tác vụ văn phòng hỗ trợ rất nhiều trong các giai đoạn phân tích và trình bày thông tin một cách hiệu quả, đảm bảo sự thành công của dự án và cung cấp thông tin chuyên sâu có giá trị cho khách hàng.

Lời kết

Mua bán và sáp nhập là một nhu cầu lớn trong bối cảnh các công ty cạnh tranh khốc liệt hiện nay. Điều này cho phép kiểm soát tốt hơn một ngành cụ thể và giá cả. Vì vậy, hoạt động mua bán và sáp nhập sẽ tiếp tục diễn ra với tốc độ mạnh mẽ trên phạm vi cả nước và toàn cầu. Việc có được các kỹ năng cần thiết, mài giũa sự nhạy bén trong kinh doanh của bạn, theo sát sự phát triển toàn cầu, bạn sẽ có những cú hích để trở thành một nhà tư vấn M&A thành công. Hãy đón chờ các bài viết về các vị trí tiếp theo của SAPP nhé!

>> Xem thêm:

• Những nghề nghiệp phổ biến tại Việt Nam sau khi sở hữu chứng chỉ ACCA;
• Tư vấn Quản trị Rủi ro/Risk Management Advisory;
• Những điều cần biết về Nghề Tư vấn (Consulting) tại BIG4
• Financial Due Diligence Là Gì? Những Điều Bạn Cần Biết Về Vị Trí Này