Tổng quan về các định chế tài chính

Định chế tài chính (Financial Institution) là thuật ngữ không còn xa lạ trong ngành Tài chính để chỉ những tổ chức có liên quan đến hoạt động mua bán và trao đổi tài chính. Hãy cùng SAPP tìm hiểu kĩ hơn về định nghĩa này qua bài viết hôm nay nhé!

1. Định chế tài chính là gì?

Định chế tài chính hay Financial Institution là một công ty tham gia vào việc xử lý các giao dịch tài chính và tiền tệ như tiền gửi, cho vay, đầu tư và trao đổi tiền tệ. Các cơ quan tài chính sẽ thực hiện một loạt các hoạt động kinh doanh trong lĩnh vực dịch vụ tài chính, bao gồm: ngân hàng, công ty bảo hiểm, công ty môi giới và các công ty giao dịch đầu tư…..

2. Vai trò của định chế tài chính

Các định chế tài chính đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế và là trung gian cho mọi hoạt động kết nối nguồn cung vốn và nguồn cần vốn. Vai trò của các định chế tài chính phải kể đến:

-  Kiểm soát dòng tiền trong nền kinh tế: Các định chế tài chính đóng vai trò trung gian quan trọng trong việc quản lý luồng tiền trong nền kinh tế. Ở mức cơ bản, chúng cho phép mọi người truy cập số tiền mà họ cần. Ví dụ, trong khi các ngân hàng thực hiện nhiều hoạt động khác nhau, nhiệm vụ chính của họ là thu tiền gửi từ những người có tiền, sau đó tổng hợp số tiền này và cho vay cho những người khác cần vốn. Ngân hàng thực hiện vai trò trung gian giữa người gửi tiền (những người cho vay tiền cho ngân hàng) và người mượn tiền (những người mà ngân hàng cho vay tiền). Hệ thống này hoạt động như một công cụ quan trọng để kiểm soát luồng tiền trong nền kinh tế bằng cách phân phối tài nguyên tiền tốt nhất cho các đối tượng cần sử dụng chúng.

- Giảm thiểu rủi ro cho các nhà đầu tư: Do đa dạng về dịch vụ cung cấp cũng như số lượng định chế tài chính hiện có, các nhà đầu tư có thể mở rộng danh mục đầu tư của mình. Việc này có thể giảm thiểu rủi ro cho các nhà đầu tư khi nguồn tiền được phân bổ cho nhiều hạng mục khác nhau. Ngoài ra, các định chế tài chính còn giúp giảm thiểu rủi ro do thiếu hiểu biết của các nhà đầu tư nhờ tính chuyên nghiệp cao của các định chế tài chính.

- Giảm chi phí giao dịch: Các định chế tài chính, một phần quan trọng của hệ thống tài chính, giúp người tiết kiệm và những người đầu tư giảm thiểu các loại chi phí trong quá trình thực hiện giao dịch, bao gồm chi phí tìm kiếm, chi phí thực hiện giao dịch, chi phí liên quan đến quy mô và chi phí đào tạo.

- Tạo ra hệ thống thanh toán hiệu quả: Trong các định chế tài chính, các ngân hàng thương mại đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp các phương thức thanh toán, góp phần tạo điều kiện cho thị trường hoạt động một cách nhanh chóng và hiệu quả. Nhiều định chế tài chính chịu trách nhiệm cung cấp các phương thức và công cụ thanh toán, ví dụ như ngân hàng thương mại. Sự phát triển của các phương thức thanh toán, đặc biệt là sự lan rộng của thanh toán không sử dụng tiền mặt đã thúc đẩy hoạt động thị trường trở nên linh hoạt và hiệu quả hơn.

3. Phân loại các định chế tài chính 

Các định chế tài chính hiện nay được phân thành 02 loại: Định chế tài chính trung gian và Định chế tài chính bán trung gian.

- Định chế tài chính trung gian: Là các định chế tài chính có vai trò kết nối nguồn cung vốn và nguồn cầu vốn. Nhóm này hoạt động dưới tư cách là một nhà đầu tư trung gian, nhằm tạo điều kiện cho bên đi vay và bên cho vay gặp nhau thông qua việc mua bán tài sản tài chính của tổ chức. Các định chế tài chính trung gian bao gồm: ngân hàng thương mại, công ty bảo hiểm, quỹ trợ cấp, công ty tài chính,...

- Định chế tài chính bán trung gian: Là các tổ chức đứng giữa hai nguồn cung vốn và cầu vốn, với tư cách là nhà môi giới. Nhóm này không tạo ra tài sản tài chính, mà chỉ đóng vai trò tạo điều kiện để giao dịch xảy ra giữa bên cung cấp vốn và bên cần vốn, chuyển tài sản tài chính từ bên bán sang bên mua. Các định chế tài chính bán trung gian bao gồm: công ty chứng khoán, ngân hàng đầu tư,...

4. Các định chế tài chính phổ biến hiện nay

Dưới đây là những ví dụ điển hình của các định chế tài chính phổ  biến tại Việt Nam cũng như trên thế giới hiện nay.

4.1. Định chế tài chính trung gian

a. Ngân hàng thương mại

Ngân hàng thương mại đóng vai trò then chốt trong hệ thống tài chính, tương tác trực tiếp với cả nguồn cung cấp vốn và nguồn cầu vốn. Hiện nay, hầu hết các ngân hàng lớn cung cấp một loạt các sản phẩm và dịch vụ tài chính dành cho cả hai nhóm này. Các dịch vụ được cung cấp bởi các ngân hàng bán lẻ và ngân hàng thương mại bao gồm tài khoản tiết kiệm và tài khoản séc, chứng chỉ tiền gửi (CDs), các gói vay cá nhân và thế chấp, thẻ tín dụng, cũng như tài khoản ngân hàng cho doanh nghiệp. 

Các ngân hàng thương mại điển hình là Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV), Ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam (Vietcombank), Ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh Vượng (VPBank), Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam (Agribank), Ngân hàng TMCP Á Châu (ACB),...

b. Công ty bảo hiểm

Công ty bảo hiểm đóng vai trò là một định chế tài chính quan trọng trong việc chuyển đổi các rủi ro và mất mát của khách hàng thành tài sản tài chính. Cụ thể, cá nhân và tổ chức sử dụng sản phẩm của công ty bảo hiểm để đảm bảo an toàn cho các loại tài sản như sức khỏe, nhà cửa, đồ đạc,...

Các công ty bảo hiểm điển hình là Tổng Công ty Bảo Việt Nhân thọ, Công ty TNHH Manulife (Việt Nam), Công ty TNHH bảo hiểm nhân thọ AIA (Việt Nam), Công ty TNHH Chubblife (Việt Nam),...

c. Quỹ trợ cấp

Quỹ trợ cấp là một loại định chế tài chính cung cấp tài trợ tài chính để hỗ trợ trong các tình huống như thất nghiệp, mất việc làm, và đào tạo nghề cho người lao động trong các doanh nghiệp. Tại Việt nam, các loại quỹ trợ cấp đang được các Bộ ban ngành và Nhà nước quản lý.

4.2. Định chế tài chính bán trung gian 

a. Công ty chứng khoán

Các công ty chứng khoán hoạt động như một định chế tài chính bán trung gian bởi họ  có vai trò quan trọng đối với các nhà đầu tư, các doanh nghiệp và cơ quan quản lý Nhà nước, là một trong những nhân tố chính điều tiết kinh tế thị trường nói chung. Đối với doanh nghiệp, công ty chứng khoán đóng vai trò trung gian huy động vốn cho doanh nghiệp để các giao dịch mua bán thuận lợi và nhanh chóng hơn. Đối với nhà đầu tư, thông qua hoạt động môi giới và tư vấn đầu tư, các công ty chứng khoán đóng vai trò quan trọng trong việc tạo sự kết nối cho các giao dịch giữa các nhà đầu tư.

Một số công ty chứng khoán nổi bật là Công ty chứng khoán SSI, Công ty chứng khoán VPS, Công ty cổ phần chứng khoán TP.HCM (HSC), Công ty cổ phần chứng khoán FPT (FPTS), Công ty cổ phần chứng khoán Bảo Việt (BVSC),...

b. Ngân hàng đầu tư và công ty đầu tư

Ngân hàng đầu tư không nhận tiền gửi; thay vào đó, họ giúp các cá nhân, doanh nghiệp và chính phủ huy động vốn thông qua việc phát hành chứng khoán. Hiện nay, tại Việt Nam, chưa có sự xuất hiện của các Ngân hàng đầu tư thuần túy mà thay vào đó là các Công ty đầu tư nhỏ lẻ. Các công ty đầu tư này, thường được gọi là các Công ty quỹ tương hỗ hay Quỹ đầu tư, kéo quỹ từ các nhà đầu tư cá nhân và thể chế để cung cấp cho họ quyền truy cập vào thị trường chứng khoán rộng lớn hơn.

Công ty đầu tư nổi bật tại Việt Nam là Quỹ Mutual Fund Elite, Quỹ Dragon Capital Vietnam Growth Fund Ltd, Quỹ VinaCapital Vietnam Opportunity Fund,...

Hiện nay, các ngân hàng thương mại tại Việt Nam đang có xu hướng thực hiện sự chuyển dịch và hình thành một hệ thống tài chính tích hợp với chức năng tương tự ngân hàng đầu tư. Cụ thể, các ngân hàng thương mại đang chuyển đổi từ mô hình truyền thống của ngân hàng thương mại sang mô hình tập đoàn tài chính, bao gồm cả ngân hàng thương mại, ngân hàng đầu tư, và công ty chứng khoán. Việc phát triển hình thức ngân hàng đầu tư tại Việt Nam là một xu hướng tất yếu trong tương lai.

Mô hình tập đoàn tài chính, với tính tích hợp và đa dạng hóa các dịch vụ tài chính, đã được áp dụng bởi nhiều ngân hàng đầu tư nổi tiếng trên thế giới. Các ví dụ nổi bật bao gồm Berkshire Hathaway (Mỹ), JP Morgan Chase & Co (Mỹ), Morgan Stanley (Mỹ), và China Merchants Bank (Trung Quốc). Sự phát triển của hình thức ngân hàng đầu tư tại Việt Nam có thể sẽ giúp cung cấp một loạt dịch vụ tài chính phong phú hơn cho khách hàng, đồng thời góp phần vào sự đa dạng hóa và tích hợp của hệ thống tài chính quốc gia.

Lời kết

Qua bài viết trên, SAPP hy vọng bạn đã có cái nhìn tổng quan hơn về các định chế cụ thể tại Việt Nam cũng như trên thế giới hiện nay. Hãy đón chờ các bài viết khác của SAPP trong thời gian tới nhé!

>>Xem thêm: Các loại hình doanh nghiệp theo quy mô

>>Xem thêm: Tổng quan về công ty Buy-side và Sell-side 

>> Xem thêm: Phân loại doanh nghiệp theo bản chất kinh doanh