[Tổng hợp các kiến thức cơ bản] Reading 17: Đánh giá chất lượng của báo cáo tài chính (Evaluating quality of financial reports)

Phân loại sai

Ảnh hưởng

Loại bỏ các khoản phải thu bằng cách bán hoặc chuyển các khoản phải thu cho một đơn vị có liên quan hoặc bằng cách coi chúng là các khoản phải thu dài hạn.

Giảm doanh số bán hàng trong ngày và làm tăng tỷ lệ vòng quay các khoản phải thu.

Có thể được thực hiện để che giấu các phương pháp ghi nhận doanh thu tích cực.

Phân loại lại hàng tồn kho như các tài sản khác (dài hạn).

Tăng tỷ lệ luân chuyển hàng tồn kho. Tỷ số thanh toán hiện hành sẽ giảm.

Phân loại lại doanh thu khác (non-core) là doanh thu từ các hoạt động kinh doanh cốt lõi (core).

Các nhà phân tích bi quan về tính bền vững của doanh thu trong tương lai.

Phân loại các chi phí định kỳ dùng cho hoạt động sản xuất là chi phí không thuộc hoạt động sản xuât (non-operating expense)

Khiến các nhà phân tích coi chi phí định kỳ là chi phí một lần (one-time costs.)

Xử lý dòng tiền đầu tư (ví dụ: bán tài sản dài hạn) như dòng tiền hoạt động.

Dòng tiền hoạt động được coi là dòng tiền định kỳ và tăng lên có thể dẫn đến việc định giá vốn chủ sở hữu cao hơn.

Công thức

M-score = –4.84 + 0.920 (DSRI) + 0.528 (GMI) + 0.404 (AQI) + 0.892 (SGI) + 0.115 (DEPI) − 0.172 (SGAI) + 4.679 (Accruals) − 0.327 (LEVI)

Khi M-score > –1,78 cho biết rằng xác suất thao túng thu nhập cao hơn mức chấp nhận được

Diễn giải

M-score (hay điểm M) trong mô hình Beneish là một biến ngẫu nhiên có phân phối chuẩn với giá trị trung bình là 0 và độ lệch chuẩn là 1.0. Để xác định xác suất thao túng thu nhập được gợi ý bởi điểm M, người ta chỉ cần tra cứu bảng thống kê phân phối chuẩn. Ví dụ, điểm M là -1.49 cho thấy xác suất thao túng thu nhập là 6.8%.

Các nhân tố trong mô hình

·  Chỉ số thời gian thu hồi tiền hàng (Day Sales Receivables Index -DSRI): Tỷ lệ các khoản phải thu theo ngày trong năm t so với năm t - 1. Sự gia tăng lớn trong DSRI có thể là dấu hiệu của lạm phát doanh thu.

·  Chỉ số tỷ suất lợi nhuận gộp (Gross Margin Index-GMI): Tỷ lệ tỷ suất lợi nhuận gộp trong năm t - 1 so với năm t. Khi tỷ lệ này lớn hơn 1, tỷ suất lợi nhuận gộp đã giảm sút. Một công ty có tỷ suất lợi nhuận giảm có nhiều khả năng có sự thao túng thu nhập cao hơn.

·  Chỉ số chất lượng tài sản (Asset Quality Index -AQI): Tỷ lệ tài sản dài hạn không phải là nhà máy, tài sản và thiết bị trên tổng tài sản trong năm t so với năm t - 1. Chỉ số AQI tăng có thể cho thấy mức vốn hóa quá mức của chi phí

·  Chỉ số tăng trưởng doanh số (Sales growth index - SGI): Tỷ lệ doanh số bán hàng trong năm t so với năm t - 1. Mặc dù bản thân nó không phải là thước đo sự thao túng, các công ty tăng trưởng có xu hướng thấy mình chịu áp lực thực hiện thao túng để đáp ứng kỳ vọng liên tục.

·  Chỉ số khấu hao (Depreciation Index - DEPI): Tỷ lệ giữa tỷ lệ khấu hao trong năm t - 1 với tỷ lệ tương ứng trong năm t. Tỷ lệ khấu hao là chi phí khấu hao chia cho khấu hao cộng với PPE. DEPI lớn hơn 1 cho thấy rằng tài sản đang được khấu hao với tốc độ chậm hơn để thao túng thu nhập.

·  Chỉ số bán hàng, chi phí quản lý doanh nghiệp (Sales, general and administrative expenses index - SGAI): Tỷ lệ chi phí SGA (tính theo % doanh thu) trong năm t so với năm t - 1. Chi phí SGA tăng có thể khiến các công ty phải thao túng.

·  Các khoản phải trả (Accruals) = (thu nhập trước các khoản bất thường - dòng tiền từ hoạt động kinh doanh) / tổng tài sản.

·  Chỉ số đòn bẩy (Leverage index - LEVI): Tỷ lệ tổng nợ trên tổng tài sản ở năm t so với năm    t - 1

Hạn chế

Mô hình Beneish dựa trên dữ liệu kế toán, dữ liệu này có thể không phản ánh thực tế kinh tế. Phân tích sâu hơn về các mối quan hệ cơ bản có thể được đảm bảo để có được bức tranh rõ ràng hơn. Ngoài ra, khi các nhà quản lý nhận thức được việc sử dụng các công cụ định lượng cụ thể, họ có thể bắt đầu áp dụng các biện pháp được sử dụng

Công thức

Z-score = 1.2 (Net working capital/Total assets) + 1.4 (Retained earnings/Total assets) + 3.3 (EBIT/Total assets) + 0.6 (Market value of equity/Book value of liabilities) + 1.0 (Sales/Total assets)

Diễn giải

Điểm Z càng cao càng tốt

1,81 > Z-score: khả năng phá sản cao

1,81 < Z-score < 3: các chỉ số không rõ ràng

3 < Z-score: khả năng phá sản thấp

Hạn chế

·  Mô hình chỉ sử dụng một tập hợp các biện pháp tài chính được thực hiện tại một thời điểm duy nhất.

·  Báo cáo tài chính đo lường hiệu quả hoạt động trong quá khứ và các giá trị bảng cân đối kế toán được báo cáo giả định rằng công ty là một công ty hoạt động liên tục chứ không phải một công ty đứng trước nguy cơ phá sản.

Các nhân tố ảnh hưởng đến thu nhập

Thu nhập định kỳ (Recurring earnings)

Ví dụ: Thu nhập được báo cáo chứa một tỷ lệ cao các mục không lặp lại 

→ Thu nhập kém bền vững

Sự đảo ngược trung bình trong thu nhập (Mean reversion in earnings)

Khi kiểm tra thu nhập ròng, các nhà phân tích nên lưu ý rằng thu nhập ở mức rất cao có xu hướng trở lại mức bình thường theo thời gian. Hiện tượng này được gọi là sự đảo ngược trung bình → Không thể dự đoán được thu nhập sẽ diễn biến như thế nào trong tương lai

Tính ổn định của thu nhập và các biện pháp tích lũy liên quan

Thao túng số liệu để đạt mục tiêu lợi nhuận (Beating benchmark)

Yếu tố bên ngoài như các hành động thực thi của cơ quan quản lý, bản trình bày lại các báo cáo tài chính đã phát hành trước đó

Các yếu tố ảnh hưởng tới chất lượng dòng tiền (quan trọng nhất là dòng tiền hoạt động)

Chất lượng báo cáo

Hành vi của người quản lý

Hiệu quả kinh tế

Vòng đời của công ty (Corporate life cycle)

Dòng tiền chất lượng cao

Là dòng tiền hoạt động (Operating cash flow) dương từ nguồn bền vững và ít biến động (hiệu quả kinh tế)

Chi tiêu vốn, cổ tức và các khoản trả nợ được bảo hiểm (hành vi của nhà quản lý)

Sự chênh lệch nhỏ giữa thu nhập và dòng tiền (hành vi của người quản lý, chất lượng báo cáo)

Các yếu tố đánh giá

Tính đầy đủ (Completeness)

Đo lường không thiên vị (Unbiased measurement)

Trình bày rõ ràng (Clear presentation)

Các yếu tố cần xem xét

·       Các nghĩa vụ ngoại bảng

·       Trách nhiệm pháp lý của công ty mẹ trong bên được đầu tư

·       Tỷ suất lợi nhuận cao hơn do đầu tư vào các công ty khác

Các yếu tố cần xem xét

·       Giá trị của nghĩa vụ hưu trí (Pension liability)

·       Giá trị đầu tư vào các công ty khác

·       Giá trị lợi thế thương mại

·       Định giá hàng tồn kho

·       Suy giảm PPE và các tài sản khác

Tính rõ ràng cần được đánh giá kết hợp với thông tin có trong thuyết minh báo cáo tài chính và các thuyết minh bổ sung